Όλοι λάτρεψαν τούτο το μεσογειακό λαγούμι, το καλοσχηματισμένο και αλατοζυμωμένο κορμί της, μια hacienda μέσα στη Μεσόγειο. Από την εποχή του Ομήρου έως τις μέρες μας δεν έχει αλλάξει τίποτα. Και αν κάποιος θέλει για μια στιγμή να αφουγκραστεί την αληθινή Οδύσσεια, πιστέψτε με, δεν υπάρχει άλλος τόπος πλέον τούτου..
Έφτασα στη Γαύδο!
Ανατολής υπόκωφα χρώματα, βαθύ το μυστήριο της.
Ετεοκρήτες έποικοι στο κυνήγι της πορφύρας, Μινωίτες ταξιδευτές, αρχαίοι θορυβώδεις Φιλισταίοι, Άραβες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Οθωμανοί, Σαρακηνοί πειρατές. Όλοι λάτρεψαν τούτο το μεσογειακό λαγούμι, το καλοσχηματισμένο και αλατοζυμωμένο κορμί της, μια hacienda μέσα στη Μεσόγειο. Ηλιοκαμένη και σιωπηλή καταφέρνει και κρύβει. Από την εποχή του Ομήρου έως τις μέρες μας δεν έχει αλλάξει τίποτα. Και αν κάποιος θέλει για μια στιγμή να αφουγκραστεί την αληθινή Οδύσσεια, πιστέψτε με, δεν υπάρχει άλλος τόπος πλέον τούτου..
Έφτασα στη Γαύδο!
Νωρίτερα στριφογύριζα τις φιδωτές κατεβασιές των Σφακίων, τόποι απάτητοι μα κυρίως απροσκύνητοι. Πουλιά, ουρανός, άνθρωποι, πρίνα όλα λεύτερα σε τούτο το τόπο.
Τούρκοι αφεντάδες που δεν τους κατέκτησαν, Γερμανοί κατακτητές που αληθινά φοβήθηκαν. Όλος ο τόπος «των Σφακιώ» γεμάτος προσδοκία και συσπείρωση.
Δεν νομίζω ότι θα μπορούσε άλλη διαδρομή να οδηγούσε στο μικρό λιμανάκι της Χώρας Σφακίων για να επιβιβαστούμε στο πλοίο που θα μας μετέφερε μετά από δυόμιση ώρες στο «Καραβέ» στο λιμάνι της Γαύδου. Ένα όνομα που δεν χρήζει εξήγησης.
Το καλοκαίρι το νησί γεμίζει με παραθεριστές, αγγίζουν τους 20.000 ίσως και
παραπάνω. Αξιοπρόσεκτο (θέαμα) ότι δεν συναντάς το παραμικρό «σκουπιδάκι» πουθενά, παντού είναι όλα πεντακάθαρα. Το νησί, όμως, τους περισσότερους μήνες ζει με τους περίπου 50 μόνιμους κατοίκους του που χωρίζονται σε… δυο τάξεις – θα τολμούσα να πω – για ένα νησί που η ταξικότητα δεν έχει καμία θέση και που η ελευθερία κινήσεων σκέψεων και «ηδονών» εδώ θεριεύει.
Υπάρχουν αυτοί που είναι σχεδόν αυτόχθονες, αυτοί που εύκολα ονομάζουμε
«ντόπιοι» και οι άλλοι μισοί που θα τους ονομάσω έποικοι, που συνειδητά ξέμειναν στο νησί από κάποιες διακοπές τους και δεν γύρισαν ποτέ πίσω..
Στην ερώτηση μου όμως εάν αισθάνεστε Κρητικοί, η κοινή τους απάντηση ήταν μια: Γαυδιώτες!
Μια εβδομάδα γύρισα με τα πόδια όλο το νησί. Από τη σπηλιά της Καλυψούς που φιλοξένησε τον Οδυσσέα για 7 χρόνια έως τη μυθική παραλία του «ποταμού», από τα ψηφιδωτά βράχια ( εγώ τα λέω όνειρα) του Άη Γιάννη έως το «Σαρακήνικο» ορμητήριο των ομώνυμων πειρατών, από το νοτιότερο νεκροταφείο της Ευρώπης στα Βατσιανά, έως τον Φάρο της, που το μάτι σου αρπά κι ανάφτει τις ακτές της Αφρικής, όλη ένα ανέπαφο αρχαίο λιμάνι του νου.
Η Γαύδος ζει μόνη της, και όπως και οι άνθρωποι, που όποιος ζει μόνος του ανακαλύπτει τον εαυτό του ακόμη καλύτερα, έτσι και τούτος ο βράχος πλέκει αλήθειες ανάμεσα σε αλλεπάλληλα κύματα..
Μου είχαν πει ότι ο ουρανός της Γαύδου έχει τα περισσότερα άστρη στο κόσμο. Δεν ξέρω εάν ήταν το «ρωμέικο» κρασί που είχε προηγηθεί στις λιγοστές ταβέρνες του νησιού συνοδεία μοσχομύριστων βλίτων και αυτού του απίθανου «τσιγαριαστού» αλατισμένο από νιφάδες προσευχής, που βρίσκεις παντού όπου κι αν σταθείς. Αν ήταν αυτές οι επιτόπου μαζεμένες πατάτες από το χωράφι της Έφης και του Νίκου, ή η στάκα της γιαγιάς της Νίκης. Αν ήταν οι πρωινοί σκάροι στον Κόρφο, ή η δυνατότητα της απομόνωσης.
Και κατηφορίζοντας προς το ακρωτήρι Τρυπητή εκεί που πλέον βλέπεις Αφρική συναντάς το τελευταίο οχυρό, τα Βατσιανά το τέλεμα του Κόσμου. Αγροικίες στα περίχωρα της ζωής.
Απουσία από τη πόλη της δράσης μένοντας ανάμεσα σε πεύκα και κέδρους της ονειροπόλησης μου. Ένα πράσινο καταφύγιο που δεν φτάνει ο απόηχος των πράξεων μου, και ζωή που περνάει σαν ιστίο στο ακροτελεύτιο βράχο της χώρας μου, απλοϊκότητα των αισθήσεων, αισθανόμενος όλα.
Ο Νοτιότερος κατοικημένος οικισμός της Ευρώπης, αριθμεί 8 μόνιμους κατοίκους. Ασχολούνται με την κτηνοτροφία, υπάρχει ένα δημοτικό στο οποίο φοιτούν 2 μαθητές, και ένα καφενείο που μαγειρεύει όλο το χρόνο, ο Κος Νίκος με τη σύζυγο του Έφη, στο γκάζι. Κατά γενική ομολογία εδώ θα βρείτε το νοστιμότερο τσιγαριαστό της χώρας (φτιάχνει και κοκκινιστή συκωταριά) το καλοκαίρι σερβίρει χωριάτικη σαλάτα από το κήπο του και βλήτα. Δεν έχει κάτι άλλο, τούτα είναι όλα κι όλα. Το βράδυ με κάλεσε να τα δοκιμάσω.
Μετά τρία χιλιόμετρα, ανάμεσα σε πυκνό κεδρόδασος, στο ακρωτήριο «Τρυπητή» σταματάει το σύνορο της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Ίσως το αρχαίο λιμάνι στον Ήλιο για το οποίο ξεκίνησα…
Άλλωστε ελευθερία είναι η δυνατότητα της απομόνωσης.
Είσαι ελεύθερος αν μπορείς να απομακρύνεσαι από τους ανθρώπους, χωρίς να σε υποχρεώνει να τους αναζητάς η ανάγκη του χρήματος, ή η ανάγκη της αγέλης, ή ο Έρωτας ή η δόξα, ή η περιέργεια, που στη σιωπή και στη μοναξιά δεν βρίσκουν τροφή. Αν σου είναι αδύνατον να ζεις μόνος, γεννήθηκες σκλάβος. Αν έχεις όλα τα μεγαλεία του πνεύματος και της ψυχής είσαι ένας ευγενής σκλάβος ή ένας ευφυής υποτακτικός.
Αν δες θες όμως τίποτα από όλα αυτά, αν δεν θες τίποτα απλά να αγγίξεις εσένα, ή θες να μετρήσεις τα περισσότερα άστρη του κόσμου τούτου, πλέον ξέρεις που πρέπει να βρεθείς…Κείμενο φωτογραφίες Παναγιώτης Μουτσάκης
