Ιστορία
Από την Βυζαντινή Σπάρτη στο κάστρο Μυζηθρά και απο΄ εκεί στην Καστροπολιτεία του Μυστρά από το 1262.
Το μόνο βυζαντινό έδαφος στη νότια Ελλάδα που περιβαλλόταν από τα Φράγκικα κρατίδια ήταν το Δεσποτάτο του Μοριά μέχρι και το 1834. Στον Μυστρά βασίλεψαν οι οικογένειες των Βυζαντινών Αυτοκρατορικών οικογενειών των Κατακουζηνών και των Παλαιολόγων.
Δεσπότης διορίζονταν πάντα ο δευτερότοκος γιός του Αυτοκράτορα. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ωστόσο, αν και δευτερότοκος και παρά τις παραινέσεις της ιεραρχίας της Κωνσταντινούπολης να παραμείνει στον Μυστρά αποφάσισε και αυτοστέφθηκε αυτοκράτορας και μετέβη στη Βασιλεύουσα όταν οι Οθωμανοί ήταν προ των πυλών. Έμελλε να είναι ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτορας.
Ο Μυστράς ασκούσε επαρχιακή διοίκηση με κοσμικό και εκκλησιαστικό χαρακτήρα.Η καστροπολιτεία είχε αστικό ιστό ευπόρων και αξιωματούχων μέσα από τα τείχη αλλά και έξω από τα τείχη της με εργάτες, μάστορες και άλλους επαγγελματίες.Από κάτω ο εύφορος κάμπος της ευλογημένης Λακωνικής Γης με το λάδι, το μέλι, τα εσπεριδοειδή, σιτάρι και , τον καιρό εκείνο, πάνω από όλα το μετάξι που το παρήγαγαν αλλά και εξήγαγαν .
Μέσα Ιούλιου, κατακαλόκαιρο. Για να μην με βρει το λιοπύρι κατακούτελα απο τις 9 το πρωί ξεκίνησα με πίστη την ιερή αναρρίχηση εντός των τειχών. Ανηφορικά δρομάκια λιθόστρωτα, καλντερίμια, ερείπια δημοσίων κτιρίων και οικιών , εκκλησίες , μονές και παλάτια. Κάθε τόσο περνούσα δίπλα ή κάτω από τα “διαβατικά” τις θολωτές διαβάσεις στις “τειχωμένες” πόλεις. Μια ολόκληρη Καστροπολιτεία στα πόδια μου.
Η είσοδος στην πόλη του Μυστρά γίνεται από δύο πύλες, μια στην Άνω Χώρα και μια άλλη στην Κάτω Χώρα.
Μπήκα από την πύλη της Άνω Χώρας . Όσο ανηφόριζα στην πλαγιά τόσο με γοήτευε το τοπίο. Είτε κοιτάζεις προς τον κάμπο και τους πορτοκαλεώνες απλωμένους μέχρι τον ορίζοντα, είτε στρέφεις το βλέμμα προς τον ήλιο και καμαρώνεις το φρούριο στην κορυφογραμμή. Ανάμεσα από θάμνους και κυπαρίσσια ξεφυτρώνουν τα βυζαντινά αριστουργήματα, σύμβολα της πίστης και του μεγαλείου της αυτοκρατορίας. Με δύναμη στην ψυχή και προσμονή ολοκλήρωσα σε ένα τρίωρο το προσκύνημα μου. Με συνόδευαν η μαγεία, η συγκίνηση, η κατάνυξη, το χρέος στις ρίζες μου .Αυτές της Πόλης και του Βυζαντίου.
Το μόνο που είχε σημασία σε αυτό το οδοιπορικό ήταν να αποτυπώσω το συναίσθημα , όχι τόσο την πληροφορία.
Αρχισα την επίσκεψη από το οικοδομικό συγκρότημα του Αγίου Δημητρίου, αρχιτεκτονικό βυζαντινό δείγμα του 13ου αιωνα , με ναό άρτια εικονογραφημενο, ήταν διοικητικό κέντρο της πολιτείας.Στους κίονες του ναού διαβάζει κανείς ανάγλυφα κείμενα από το κτηματολόγιο της Μητρόπολης. Δίπλα ένα μικρό ,σύγχρονο και άρτιο μουσείο, όπου σώζονται εντυπωσιακά ευρήματα ακόμη κι η ενδυμασία, η πλεξούδα, τα περίτεχνα κοσμήματα, τα υποδήματα μιας τοπικής αρχοντοπουλας. Λίγα μέτρα πιο πάνω οι Άγιοι Θεόδωροι, προσφατα αναπαλαιωμένος ναός (είχε καταρρεύσει και ο τρούλος του ναού).
Ενα σιγμοειδές μονοπάτι ελαφρά ανηφορικό μ έφερε στην υπέροχη μονή της Οδηγήτριας.Το αφεντικό όπως την λένε.Κιονοστοιχίες μέσα και έξω από τον ναό, όμορφος φυσικός περίγυρος στον αυλόκηπο, άμβωνας, νάρθηκας με πλούσια αγιογραφία και συμβολικές απεικονίσεις ελιάς και αμπέλου στα αψιδωτά τόξα.Μετά τον 10ο αιώνα που στο Βυζάντιο επιτρέπονται οι ταφές εντός των τειχών, έτσι κι εδώ, οι μεγαλυτεροι ναοι΄στον Μυστρά διαθέτουν παρεκκλήσια, στις τέσσερις γωνιές του ναού,όπου συναντάμε ταφικά μνημεία κληρικών και κοσμικών.Δηλαδή δεσποτών,ευεργετών, δωρητών και ‘άλλων αξιωματούχων. Αφού ξαπόστασα κι απόλαυσα την απαράμιλλη θέα πήρα την ανηφοριά για το τάμα μου.Την Αγία Σοφία.Στα παιχνίδια του μυαλού μου ο ναός αυτός ζωντανεύει το αθάνατο σύμβολο της Βασιλεύουσας, άσε που χαϊδεύει το εγώ μου λόγω ονόματος.Ήταν ο “προσωπικός” ναός που έχτισε η τελευταία αυτοκρατορική οικογένεια επί Μανουήλ Παλαιολόγου το 1350.
Ψηφιδωτά στο πάτωμα, μερικές αγιογραφίες στους τοίχους, εντυπωσιακό και πλήρως εικονογραφημένο το παρεκκλήσι του ναού, που αυλίζεται απέξω.Στο στεγασμένο αυλόγυρο κουβεντιασα ώρα πολλή με τον φύλακα κι έμαθα πράγματα. Πριν από το Ενετικό Φρούριο στην κορυφή η Αγία Σοφία βρίσκεται τελευταία στη σειρά υψομετρικά και η θέα προς τα κάτω αλλά και και στον απλωμένο βράχο της καστροπολιτείας εκθαμβωτική.
Πήρα να κατηφορίζω ελαφρά το καλοδιατηρημένο λιθόστρωτο, πέρασα κάτω από την Πύλη της Μονεμβασιάς και ‘αλλα διαβατικά και ανηφόρισα ελαφρά προς το μοναστήρι της Παντάνασσας. Υπάρχουν τρεις Πύλες εντος των τειχών.Της Μονεμβασιάς που “κοιτάζει” στην προέκταση της νοητά την Μονεμβασιά, η Πύλη του Ναυπλίου με νοητή γραμμή προς το Ναύπλιο, και η Πύλη της Φυλακής που παραμένει κλειστή. Η Μονή έχει έναν υπέροχο, ζωντανό, πλούσια εικονογραφημένο διάκοσμο, με περιστύλιο και εξώστη,κελλιά μοναχών, τραπεζαρία και αποθήκες. Η ασημένο καλυμμένη εικόνα της θαυματουργής Παναγίας Παντάνασσας υπερφορτωμένη από ταματα .Άναψα κεριά και ευχαρίστησα ευγνώμων για την επίσκεψη αυτή. Μόνο σ αυτόν τον ναό είχε παγκάρια και μανουάλια.
Κατευθύνθηκα προς την Περίβλεπτο, την Μονή της Αγίας Ειρήνης.Θα ήταν η τελευταία επίσκεψη σε ναό έτσι όπως είχα σχεδιάσει την διαδρομή. Προσπέρασα υπέροχα διώροφα οικήματα, με ενδιαφέρουσα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, των προυχόντων Φραγκόπουλου και Λάσκαρη. Μικρή, πολυεπίπεδη, γατζωμένη στον βράχο η Περίβλεπτος με καταγοήτευσε, οπως και η Οδηγήτρια άλλωστε. Πήρε το όνομα της από την αντίστοιχη εκκλησία της Περιβλέπτου της Πόλης. Δίστυλος σταυροειδής στο Ν.Α άκρο του εξωτερικού τείχους έχει ένα αξιόλογο παρεκκλήσι , αυτό της Αγίας Αικατερίνης.Η αγιογράφηση απεικονίζει την Παλαιολόγεια Αναγέννηση(1348-1350) .Ο τρούλος με τον Παντοκράτορα,η Γέννηση, η Αποκαθήλωση, ο Θρήνος κλπ. επίσης οι εικονογραφήσεις των ευεργετών και μελών της οικογένειας, Μανουήλ Κατακουζηνού και της συζύγου του Ισαβέλλας…
Πανέμορφη και η Αγία Τράπεζα και ο υπόλοιπος γλυπτός διάκοσμος του ναού.
Τα Παλάτια, στο μεσοδιάβα της καστροπολιτείας ηταν το συγκρότημα ναού και έδρας διοίκησης.
Βρίσκεται σε περίοδο αναπαλαίωσης και παρέμεινε κλειστό.
